Reisverslag Roemenie 2005
Deelnemers
Tabe Visser, Jan Zwier, Luut Visser, Sikko Eisma, Rinus en Nynke Ypma. Rinus rijdt in zijn eigen wagen. Luut zal de heenreis met Rinus en Nynke rijden.
Donderdag 28 juli
Vanmorgen zijn we om 4.00 vertrokken vanuit de Chr. Ger. kerk. te Damwâld. We hebben een goede reis gehad ondanks de mist in Nederland en het oponthoud in Wenen van ongeveer een uur. Jan heeft onderweg één van zijn broeken moeten inleveren omdat de kwaliteit van de broek dusdanig was dat de broek het heeft begeven. We hebben dit maar voor het nageslacht op de foto gezet. Einde verhaal voor deze broek dus rechtstreeks naar de Duitse kliko. Omdat het oponthoud in Wenen ons heel veel tijd heeft gekost waren we pas om 19.30 uur bij Kisduna in Masonmagyaróvar. We weten wel hoe we het schrijven maar uitspreken??
Na nog wat in het restaurant te hebben gedronken zijn we door de ober uit de ruimte gestuurd omdat hij naar huis moest om te slapen. Morgen een nieuwe dag. Nadat we ons hebben opgefrist gaan we proberen te slapen. Morgen een nieuwe dag met nieuwe avonturen.
Vrijdag 29 juli
Ik heb de afgelopen nacht opnieuw slecht geslapen. Tabe zei:”Bij een ander kan ik slecht slapen”. Hij was als eerste weg en hij snurkte toen ik wakker werd. Ik was vanmorgen alweer vroeg wakker. Om ongeveer 8.00 uur zijn we vanaf het hotel vertrokken naar Roemenië. Na een aantal tussenstops passeren we de grens tussen Hongarije en Roemenië. Paspoorten laten zien en doorrijden. We zijn bij een shell station geweest om een kaart van Roemenië te kopen. Echter de prijs van 4 kaarten was 37 euro. We hebben ze maar laten liggen. Onderweg zijn we bij een ANWB camping geweest. We hebben een ijsje gehad. Vijf ijsjes en een bakje koffie voor 3,70. De ijsjes waren zo lekker dat we nog maar een ijsje hebben gehad. Voor die prijs konden we ons wel vol eten. Na een bakje koffie te hebben genuttigd hebben we bij de auto nog een broodje met een droog worstje gehad.
//foto//
Onderweg hebben we veel gezien. Paard en wagen met op de wagen een bankstel. Volgens Luut is dit een pherde-taxi. Bijna bij Bozies aangekomen hebben we oponthoudt door een groep van koeien die midden op de lopen. Het waren er wel 60. Na wat koeien geluiden en boe en geroep komen we de groep voorbij. Na wat vertraging komen we om ongeveer 9.00 onze tijd (lokale tijd 10.00) aan. We zijn verrast als er nog een nederlandse auto staat. Sigrid is dus ook aanwezig. Jan meldt zich in de veronderstelling dat er op ons gerekend is. Dus niet! We bedenken al wat senario’s: morgen terug naar Ystvan of terug naar de ANWB camping en daar overnachten. Eva is bereid om haar familie die dit weekend zou komen af te bellen. De maaltijd wordt voorbereid en ondertussen wordt de slaapkamer ingericht. Wat een gastvrijheid! Morgen een nieuwe dag we zien wel wat ons dan te wachten staat. We bekijken samen met Daniel en Eva de foto’s bekeken. Eva kreeg de foto van de zondagsschool, Daniel heb ik de foto van de kerkenraad gegeven. Hij was zeer onder de indruk. De mond viel open van verbazing. Na een tweede vermoeide dag gaan we naar de slaapkamer. We lachen wat om de moppen van Luut en langzaam valt de een na de ander in slaap. Wanneer de laatste in slaap valt is het gemengd Snurkerkoor compleet en snurken we met z’n allen de symphonie van Luut Visser anex (Ludwig van Beethoven). Na na na oork, Na na na oork.
Zaterdag 30 juli
Jan Zwier is als eerste wakker. Hij kan niet meer slapen, het is inmiddels half zeven (lokale tijd). Ik bemerk dat en ga samen met Jan een ochtendwandeling maken. Het valt ons op dat er al veel mensen op de been zijn. De meeste mensen lopen met de melkemmer richting de melkontvanger. De bus passeert ons en inmiddels is de tankauto er ook. Terug bij het huis van Daniel en Eva is Luut de eerste die zich buiten meldt. Hij heeft goed geslapen, en heeft al een video gemaakt van de rest die nog slaapt. Na een heerlijk ontbijt met worst en kaas en Nederlandse mosterd maken we een planning van de dag. We besluiten om hier het weekend te blijven. We gaan de omgeving te verkennen. Na wat overleg met Daniel is het voor ons beter om niet te ver te gaan. Vanmorgen gaan we naar Strugerene en vanmiddag gaan we naar Serasoja. Kunnen we het oude project van Tabe nog bekijken.
We gaan als aller eerste naar Strugerene. We ontmoeten daar het echtpaar uit Broeksterwoude Jelle en Jantje Bloem.
Zij hebben een buurthuis opgezet waar ook kerkdiensten worden gehouden. We horen dat er een echtpaar trouwt om ongeveer 13.00. We wachten maar we weten ook dat dit de Romeenische tijd is. We bekijken nog een mooi kerk gebouw aan de top van berg. Een hele klim. Na nog wat te hebben gewacht besluiten we om Serasoja te bezoeken. We gaan in Bozies aan, Daniel meldt nog even bij Eva dat we doorreizen. Nadat hij terug komt gaan we bij een lid van de kerk langs in een café om nog wat te drinken. We krijgen een koekje met ei/kaas, appel en kaas. Heerlijk!
We vertrekken naar Serasoja. Het eerste stuk gaat alles over asfalt. In de buurt van Serasoja komen we op minder begaanbare wegen. Dikke stenen liggen op de weg. Gaten moeten we ontwijken. Maar desalniettemin komen we heel bij Daniel zijn Moeder aan. Een zeer leuk en lief mens. We verstaan de taal niet maar aan de toon horen we dat ze een lief mens is. Tabe bezoekt een gezin waar hij tien jaar geleden heeft geslapen met de verbouw van een bijgebouw van de kerk. Het is erg warm we bezoeken ook nog de plaatselijk kroeg om wat te drinken. We moeten echter op Tabe wachten. Nadat we Tabe hebben opgezocht vertrekken we weer naar Bozies. Daar staan al een aantal mensen te wachten om te picknikken. Nadat de tent van Rinus en Nynke opgezet is en alles wordt ingeladen en vertrekken we naar de picknick plaats. Daar wordt alles gereedheid gebracht om te barbequen. De eersten springen al in het water. Temperatuur ligt ongeveer op 22 graden. Best wel lekker na een hete dag (temp. 36 graden) en dan nog te weten dat er bij Daniel en Eva geen water is. Nadat we gezwommen hebben staat er al een maaltijd voor ons. Voor sommigen is dit een hele belevenis.
- pan schoonmaken met staalborstel en water;
- stuk spek erdoor (anti aanbak laag);
- olie er in;
- en gekookte aardappelen bakken;
- als laatste komt aan de rand het vlees te liggen;
Wanneer alles klaar is mogen wij als eerste aanschuiven. Zoals hier gebruikelijk in Roemenië mogen eerst de gasten en dan schuiven ook Eva, Daniel en hun zoon aan. Nadat we alles hebben opgeruimd gaan we terug naar Bozies.
We maken ons klaar voor de volgende nacht bij Daniël en Eva.
Zondag 31 juli
Vandaag is het zondag. Alweer is Jan de eerste die zich meldt. Jan en ik (Sikko) maken een ochtendwandeling. Het is half zeven. We zijn nog niet op de straat of de koeien melden zich alweer om naar de bergen te gaan om te grazen. Ondertussen wordt de melk bij de melkontvanger gebracht //video//. Eerst wordt de hoeveelheid gemeten en daarna verzamelt in een groot vat. De hoeveelheid wordt genoteerd. Wanneer de “tankwagen” komt, wordt de melk met een pomp in de tankwagen gepompt. Het valt ons op dat twee oude vrouwtjes met de tankwagen meerijden. Herr pastor Daniel Lukas heeft vandaag geen dienst in eigen gemeente, zij hebben PAUSE. Maar we gaan vandaag naar een gemeente op ongeveer een uur rijden vanhier om de opening van een kerkgebouw mee te maken. We rijden over de bergwegen die vol zitten met kuilen en grote stenen om Jelle Bloem (Broeksterwoude) en de plaatselijke dominee mee te nemen. We zijn daar iets te vroeg om direct door te kunnen rijden, de kerkdienst is nog aan de gang. Na een halfuur á driekwart uur te hebben gewacht rijden we over keien en door de gaten naar de andere kant van de berg. We bevinden ons in een andere wereld. Precies om 11:00 komen we aan bij het kerkgebouw in Strogarene. De kerk zit vol met mensen en rondom de kerk zijn er ook nog veel mensen die gekomen zijn om de opening bij te wonen. We kunnen er niets van verstaan maar aan een van de melodieën horen we Psalm 42.
In de pastorie tevens ontvangsthuis voor gasten wordt een maaltijd voorbereid. We komen in gesprek met de werkgroep ter plekke. Stichting Oost Europa uit Nunspeet. Ze hebben 5 jaar aan het gasthuis gewerkt en 5 jaar aan de kerk. Nadat de kerkdienst is afgelopen mogen de gasten plaats nemen voor de maaltijd. Wij zijn gasten en moeten mee aanschuiven. Een koninklijke maaltijd wordt geserveerd. Apperatief (vlees, kaas, paprika), kippensoep, hoofdgerecht (aardappelen, kool, vlees waaronder kippenvlees en varkensvlees). Natuurlijk gepaard met drinken (Wijn, Palinka, Likeur en fris). Ondertussen komen we in gesprek met een man die in Roemenië gaten in de grond boort voor drinkwater. Wat een leiding van de Heere dat Hij ons in contact brengt met deze man. We zien eventuele mogelijkheden voor Oradea om in de buurt van de boerderij een gat te boren. Het is zeer warm. Sigrid gaat bijna onderuit. Zij besluit om niet terug te rijden. Na wat overleg mag ik in haar auto en zal Jan mijn auto besturen. We rijden terug naar Bozies. Samen gaan we nog op bezoek bij de zigeunerjongen. Sollie gaat mee om te vertalen. Bij dit gezin gekomen kijken we wat de zigeunerjongen geleerd heeft met de computer. Het jongetje wordt achter de computer gezet. Eerst komt een spelletje te voorschijn. We vragen er op in en hij laat vervolgens een aantal tekeningen zien die hij gemaakt heeft in paint. Zeer mooi. We bespreken de mogelijkheden voor eventueel de komende jaren (zie verslag Johan de Jong). Na de avond wat door te brengen met drinken, drinken en nogeens drinken maken we ons klaar voor de volgende dag. Nog een avond in Bozies. Morgen nemen we afscheid van Daniel en Eva en vertrekken we naar Ystvan in Oradea. Dan kunnen we ook weer het contact met het thuisfront onderhouden. Hetzij via sms of telefoon.
Timisoara
Maandag 1 augustus
We hebben afscheid genomen van Daniel en Eva met tranen in onze ogen. Via Jelle en Jannie rijden we over een andere route terug naar Oradea. Het is warm in de auto. In de volgauto is er airco dus die mensen zitten er wel cool bij. Onderweg in Cluj hebben we een tussenstop om wat drinken te kopen. Doordat we de vrachtwagenroute kiezen komen we niet bij het huis langs wat Oane de Jong zou willen kopen. Wel vinden we de ANWB-camping waar we weer een ijsco nuttigen. We besluiten ook om hier warm te eten ondanks dat dit niet in onze planning staat. Nog steeds hebben we niets gehoord van Ystvan. Na druk contact via sms en bellen heb ik nog steeds geen bericht. We rijden naar Ystvan. Bij zijn huis aangekomen te zijn blijkt dat de tuin vol staat met auto’s en mensen. Is er op ons gerekend hebben ze slaapplek. Vragen rijzen. Ystvan bevestigt de mail die hij ontvangen heeft. Er is slaapplaats voor ons welliswaar buiten of in de gemeenschapsruimte. In overleg met Ystvan kijken we bij de boerderij waar eventueel de tunnelkas komt te staan. Echter, water is er niet. Een put heeft wel water maar wanneer het erg droog is, is het water ook op. We gaan terug naar de gemeenschapsruimte waar we uitgenodigd worden voor de maaltijd.
Na de maaltijd is er crisisberaad
Als laatste wordt de opzet voor morgen doorgenomen. We bespreken de taken die elk krijgt. Tabe en Jan voor het uitzetten van de kas. Rinus, Nijnke en Luut helpen om de buizen op zijn plaats te krijgen. Sikko zal de coordinatie doen. Na nog wat muggen van de kamer te hebben gedirigeerd gaan de ogen dicht. En vallen we in slaap. Morgen vroeg staan we om 6.30 uur op. We beginnen om 7.00 uur met de opbouw van de kas.
Dinsdag 2 augustus
Vandaag starten we met het opbouwen van de kas. Her Bauer is gekomen en heeft twee personen meegenomen. We sorteren de buizen op lengte en leggen ze op het veld waar de kas komt te staan. We hebben echter pech. De buizen zijn ook nog eens van verschillende diktes waardoor het geheel niet past. Opnieuw wordt alles naar het veld gebracht en proberen we door te puzzelen het geheel in elkaar te krijgen. Gelukkig, het lukt ons. Vanwege de hoge temperaturen vorderen we langzaam met de bouw van de kas. We proberen in de grond te boren maar deze is als beton. Aan Ystvan vragen we dat hij voor de volgende dag mensen kan regelen.
Woensdag 3 augustus
Vanmorgen om 7.50 uur staan er vijf zigeuners aan de etenstafel. We verbazen ons over de tijd. Afspraak was dat ze vanmorgen 8.00 uur hier zouden zijn. Tien minuten voor tijd zijn ze al gearriveerd. De Bijbels die met het transport meegenomen zijn worden door Jan Zwier overhandigd aan de zigeuners. We proberen uit te leggen wat er moet gebeuren. De zigeuners werken hard. Ze hebben de geul aan de zijkant moeten graven. Ze werken gestaag door, maar de aanhouder wint. Het plastic komt langzaam in zicht. De kas komt tot een voltooing. We worden door herr Baier uitgenodigd om met hen te eten. We eten brazia (volgens Nynke annex Trijntje) met de familie. Een hele belevenis.
- vuur
- olie
- uien
- vlees
- aardappelen
- kruiden
- groente
We smullen lekker van het geheel. Ook Ystvan is met de familie deelgenoot aan de tafel. We hebben het gezellig en we hebben de grootste lol met de zoon van de boer Iaos. We vragen hem wat de pot schaft en hij reageert met: Het hoofdgedeelte bestaat uit cats en dogs omdat ze er zoveel van hebben. Nadat alles is opgeruimd zitten we gezellig nog wat te praten en langzaam vindt een ieder zijn weg naar zijn of haar legerstee. Morgen hopen we bij de zigeuners op vistie te gaan en proberen we de kassen af te ronden.
Donderdag 4 augustus
Midden in de nacht worden we wakker. Het onweer is niet van de lucht. Rinus vraagt Nynke nog om een dokkumerkrant. Zodat hij deze zou kunnnen lezen. We zijn van bed afgeweest en hebben bij de kas gekeken. Het vermoeden was werkelijkheid. Het plastic van de kas was er vanaf gewaaid. Dit kwam omdat het plastic niet goed vast zat. Wat een terleurstelling! Waarom gebeurt dit? We kunnen er niets meer aan doen. We bekijken wanneer de zon opkomt wel hoe het komt. Bij het ochtendgloren nemen we de schade op. Het blijkt echter mee te vallen. In het grote stuk plastic zit maar een scheur. Wat een wonder! Met man en macht wordt het plastic opnieuw over de kas getrokken. We besluiten om niet langer te wachten maar het plastic goed vast te zetten. Na zelf wat werk te hebben verricht komt ds. bij ons en vraagt waar de zigeuners zijn. We weten dit niet. Na een telefoontje komen de vier van gisteren weer. Zij gooien de modder in de geul om het plastic vast te zetten.
Inmiddels wordt er druk gewerkt aan de kleine kas. Geultje graven en deur stellen. We besluiten om 16.00 een gesprek met de boer, ds, zoon van de boer en de groep.
Een zeer goed en verhelderend gesprek. Onze ideeën worden goed opgepakt. We kunnen plannen uitstippelen voor de toekomst. Na dit twee uur durende gesprek gaan we eten. Om 19.00 uur gaan we naar het zigeunerkamp om te zien hoe ze daar leven. Zodra we de wijk inrijden herken ik waar we zijn. Het blijft erg om te zien; het is niet te beschrijven hoe erg het hier is. Nijnke laat haar onderwijscapaciteiten zien.
Om Sikko wordt gelachen vanwege de grootte van de kuiten. Iedereen moet even tasten en voelen. We lopen een woning binnen, ik blijf achter. Plots komt er uit de woning een man, hij vraagt mij wat ik daar moet. Ik probeer hem uit te leggen dat ik met Ystvan op bezoek ben. We verstaan elkaar niet. Gelukkig komt er een jongen bij die het vertelt. Nu is het ok! Vorig jaar ben ik er ook geweest. Ik kan zien dat er enige vooruitgang is. Nynke leert een van de kinderen het fries met de woorden Butter brea en griene tsiis. Ze kunnen het goed nazeggen. We vertrekken met pijn in het hart van het kamp. We weten nu waarom we het doen en wat onze drijfveer is. Na nog wat te hebben gesproken maken we ons klaar voor op bed te gaan. Morgen gaat een gedeelte van de groep naar huis, Rinus en Nijnke koppelen er een vakantie aan.
Vrijdag 5 augustus
We slapen tot ongeveer 9.30 uur. Na het morgeneten worden de tassen ingepakt. Rinus en Nynke besluiten om voor het middag-eten te vertrekken. Wij (Jan, Tabe, Luut en Sikko) vertrekken na het middageten. Zowel Rinus en Nynke als wij krijgen van alles onderweg mee. Worst, brood, drinken. We nemen afscheid van de vrouwen en vertrekken naar Hongarije. Bij de grens is er geen probleem. Wel wordt gevraagd of we geen sigaretten en drank hebben aan te geven. Nadat de kofferbak wordt gecontroleerd en ik meld dat we palinka als geschenk hebben gekregen mogen we doorgaan. In Hongarije ligt er ergens een vrachtauto naast de weg in de sloot. Het is pas gebeurd. We hebben het geluk dat we niet hoeven te wachten op een takelwagen die in de weg verspert. We komen veilig aan bij Kisduna. Nadat we lekker hebben gegeten zoeken we naar onze slaapplek. We gaan snel op bed omdat we morgen om 4.00 weer opstaan.
Zaterdag 6 augustus
Het is half vier. Vandaag het laatste en misschien wel het zwaarste gedeelte van de tocht. We zijn allemaal moe en willen graag naar huis. Bij de Hongaars/Oostenrijkse grens zijn ze nog niet wakker. We wachten wel een half uur. We hoeven alleen maar de buitenkant van het paspoort te laten zien en kunnen onze reis vervolgen. Bij Wenen is het zeer rustig op de weg en binnen no time hebben we Wenen achter ons. Na wat vertraging in Duitsland ten gevolge van ongelukken passeren we de Nederlandse grens om kwart voor vier. We komen weer op bekend terrein. Zwolle wordt aangegeven 143 km. We lachen om de kleine afstand.
We hebben wel andere afstanden in Duitsland gezien. In Veenwouden halen we het eten op bij de chinees, wat we onderweg hebben besteld. Om 17.45 komen we veilig aan in Damwoude. Het ontvangstcomitee staat klaar. Na een heerlijke maaltijd nemen we afscheid van elkaar. We zijn veilig aangekomen. Het is een reis met ups en downs.
De Heere heeft ons veilig over de wegen geleid en zijn gekomen daar waar we werden verwacht. Hem zij de dank!